Szwajcaria kojarzy się nam z Alpami, neutralnością, świetnymi zegarkami, scyzorykami i pyszną czekoladą. Jest jednak coś jeszcze, co definiuje ten kraj, a co znajduje się głęboko pod ziemią: bunkry i schrony.
Pomimo tego, że Szwajcaria jest krajem neutralnym, posiada setki tysięcy schronów przeciwatomowych – wystarczających, aby pomieścić całą populację w przypadku konfliktu zbrojnego. Ta kultura ochrony ludności jest dziedzictwem zimnej wojny. W obliczu powrotu wojny do Europy oraz rosnącej liczby klęsk żywiołowych, szwajcarska pasja do budowania schronów budzi podziw i zainteresowanie na całym świecie.
Prawo, które buduje bezpieczeństwo
W Szwajcarii posiadanie własnego schronu przeciwatomowego nie jest fanaberią – to obowiązek. Od 1963 roku ustawa federalna nakazuje każdemu właścicielowi nowo budowanego domu zapewnienie miejsca w schronie dla jego mieszkańców. Taki przydomowy bunkier na około 10 osób to koszt rzędu 25 000 franków szwajcarskich.
A co, jeśli ktoś nie chce lub nie może zbudować własnej kryjówki? Musi zapłacić państwu podatek (ok. 1 400 franków za osobę), który zasila fundusz budowy i renowacji dużych schronów publicznych. Dzięki temu Szwajcaria jest w stanie zapewnić ochronę 100% swojej populacji – czyli około 9 milionom ludzi. Dla porównania, we Francji wskaźnik ten wynosi zaledwie 4%.
Technologia przetrwania pod Twoim garażem
Schrony typu CP (Civil Protection) to zaawansowane konstrukcje. Ukryte pod garażami czy ogrodami, posiadają dwutonowe, wzmocnione drzwi i specjalistyczne systemy wentylacyjne. Filtry chemiczne oczyszczają powietrze z zewnątrz, a w razie awarii zasilania wentylacja może być napędzana ręcznie.
Ciekawostką jest tzw. „skok wilka” – specjalne wyjście awaryjne w formie pancernej okiennicy z tunelem, które pozwala bezpiecznie opuścić bunkier, nawet jeśli budynek powyżej zawali się w gruzy.
Schrony jako towar eksportowy i duma narodowa
Szwajcarska wiedza na temat schronów staje się obecnie pożądanym towarem eksportowym. Specjaliści z tego kraju otrzymują coraz więcej zapytań z Włoch, Niemiec, Anglii, a nawet krajów arabskich. Jak mówią sami eksperci: „Mamy góry, mamy czekoladę, ale mamy też schrony – i budujemy je każdego dnia”.
Nowe życie starych gigantów
Fascynacja obronnością widoczna jest też na poziomie państwowym. W październiku 2025 roku ogłoszono plan inwestycyjny wart 235 milionów euro na renowację 200 schronów publicznych w ciągu najbliższych 15 lat.
Zmienia się też podejście do dawnych obiektów wojskowych. Armia przestała wystawiać na aukcje stare bunkry, które kiedyś sprzedawano z powodu wysokich kosztów utrzymania. Przykładem jest twierdza Dailly w Alpach – gigantyczny kompleks z 17 kilometrami tuneli, którego część zamieniono w muzeum, by przypominać o historii i potrzebie gotowości.
Gotowość ponad wszystko
Szwajcarzy traktują zagrożenia bardzo poważnie. W listopadzie 2025 roku obywatele w referendum zdecydowanie opowiedzieli się przeciwko zastąpieniu obowiązkowej służby wojskowej służbą cywilną. Mężczyźni nadal muszą odbyć 245 dni szkolenia, a kobiety mogą zgłaszać się ochotniczo.
Choć niektórzy postrzegają taką politykę jako przejaw lęku, dla Szwajcarów to po prostu pragmatyzm. Jak zauważają historycy, szukanie schronienia towarzyszy ludzkości od czasów jaskiń – Szwajcaria po prostu wyniosła tę naturalną potrzebę na najwyższy poziom inżynierii.
Zwróćcie również uwagę na to, co zrobiła Finlandia w Helsinkach. Podziemne bunkry mogące pomieścić 900 000 osób. To mądra inwestycja, biorąc pod uwagę, kto jest sąsiadem Finlandii na wschodzie.
Podsumowanie
Szwajcaria to jedyny kraj na świecie, który traktuje bezpieczeństwo obywateli tak dosłownie, budując schron dla każdego mieszkańca. W niepewnych czasach ten „podziemny spokój” staje się fundamentem ich stabilności. My także korzystamy ze szwajcarskich rozwiązań wyposażając schrony budowane Polsce.
Źródło: Switzerland goes bunkers as citizens revamp fallout shelters (France24)
Polecamy również książki: Schron przydomowy.Jak zbudować i wyposażyć prywatny schron oraz safe room oraz bestseller: Twoja domowa obrona cywilna. Jak zabezpieczyć i przygotować swój dom i rodzinę
